• English
  • فارسی
  • Theory
  • Notes
بنیاد فرهنگی نظریه همگرایی تمدن
  • 0سبد خرید فروشگاه
  • WhatsApp
  • صفحه اصلی
  • آرا و اندیشه ها
    • مختوم‌قلی فراغی
      • دیدگاه قرآن و احادیث نبوی
      • دیدگاه، نظریه ها قوانین علمی
    • مولانا جلال الدین محمد بلخی
    • سعدی
      • دیدگاه قوانین و نظریه های علمی
    • حافظ
      • دیدگاه قوانین و نظریه های علمی
    • حضرت ابن عربی
    • سنایی
    • عطار
    • نظامی گنجوی
  • پروژه انسان ، جهان ، ریاضیات
  • ریاضی دانان جهان اسلام
  • آرا و نظریه های اقتصاد دانان جهان
    • اقتصاد دانان اسلامی
    • اقتصاد دانان جهان غرب
  • آرا و نظریه های فلسفی
    • فلاسفه اسلامی
    • فلاسفه غرب
  • آکادمی فیزیک جهان اسلام
  • تماس با ما
  • English
  • فارسی
  • جستجو
  • منو منو
edmin

ترجمه و شرح شعر : آلنینگدا (فراغی)

1400/05/21/در آرا و اندیشه ها, دیدگاه، نظریه ها قوانین علمی, مختوم‌قلی فراغی
بسم الله الرحمن الرحیم
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۵)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
ترجمه و شرح شعر : آلنینگدا
(صفحۀ ۵۸ ، ۵۹ نسخۀ قاضی) ـ موضوع : دینی
فهرست مطالب :
۱ـ اصل خلقت انسان از خاک  ۲ـ جهنّم هفت باب (طبقه) دارد ۳ـ روز قیامت : روز فرار از نزدیکترین کسان ۴ـ قبر و قبرستان در قرآن  ۵ ـ اشعار دیگر فراغی در مورد قبر و لحد ۶ ـ حساب ذرّه ذرّه اعمال ۷ ـ عذاب آخرت ، عذابی شدید و پایدار ۸ ـ امر به معروف و نهی از منکر
آلنینگدا
نأ گونونگه‌ شاد بۏلار سن‌ ، آدمزاد         سانسیز خطر آه‌ و زارلار آلنینگدا
ای انسان ! درحالی که خطرات فراوان و آه و زارها در انتظارت به کمین نشسته ، شادمانی [توأم با تکبّر] برای چیست ؟
لغات : آلنینگدا = اَوِینگدا ــ آل : روبرو ، مقابل ، پیش (فرهنگ ترکی نوین) .
*
نیچیک‌ طاقت‌ قیلار بیر مشت‌ تۏپراق       ‌یدی‌ دَوزخ‌ آدلی‌ نارلار آلنینگدا
این انسان ضعیف و ناتوان چگونه تاب و تحمّل آتش [سوزان]هفت جهنّم را خواهد داشت .
۱ـ اصل خلقت انسان از خاک
وَمِنۡ ءَايَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَكُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ إِذَآ أَنتُم بَشَرٞ تَنتَشِرُونَ ٢٠
و [یکی دیگر] از نشانه‌های او تعالی [این] است که شما را از خاک آفرید ، سپس انسان‌هایی شدید [که تولید مثل کردید و در زمین] پراکنده گشتید .
بیر قیســــیم توپراقدان آدم یـــــارادار       قایغینی کؤپ چکمانگ ، محنتینگ آرتار
*
۲ـ جهنّم هفت باب (طبقه) دارد
براساس روايات اسلامي ، بهشت هشت در دارد . و بر اساس تصريح قرآن مجید جهنم داراي هفت در است ؛
وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوۡعِدُهُمۡ أَجۡمَعِينَ ٤٣ لَهَا سَبۡعَةُ أَبۡوَٰبٖ لِّكُلِّ بَابٖ مِّنۡهُمۡ جُزۡءٞ مَّقۡسُومٌ ٤٤  (حجر)
و بی‌تردید ، دوزخ وعده‌گاه همۀ آنان است. [دوزخ] هفت در دارد [و] برای هر دری ، گروهی از آنان تقسیم [و مشخص] شده‌اند».
جهنم میعادگاه تمام گمراهان و پیروان شیطان است ،
این هفت در به صورت هفت طبقه است که هر طبقه به عدّه ای از پیروان شیطان اختصاص دارد .
اسامي درهاي جهنم ، در روايات اسلامي به اين مطلب اشاره شده و اسامي آنها معين شده اند كه خلاصة آنها چنين است:
۱ ـ جحیم : جحیم نامیده مى شود ؛ چون به شدّت ، افروخته است.
۲-  لظی : لظى نامیده مى شود ؛ چون سوزاننده است.
۳ – سقر: سقر نامیده مى شود ؛ چون چهره را دگرگون مى نماید.
۴-  حطمه : حطمه نامیده مى شود ؛ چون همه چیز را در هم مى شکند و در عمق جان نفوذ مى کند.
۵ – هاویه : هاویه نامیده مى شود ؛ چون تبهکاران در عمق آن سقوط مى نمایند.
۶ – سعیر : سعیرگفته می شود ، چون زبانه مى کشد.
۷-  جهنم : جهنّم نامیده مى شود ؛ چون آتش آن به سختى بر انسان حمله مى کند ، یا این که از عمق زیادى برخوردار است.
*
بی‌وفادا بأش‌ گۆن‌ بۏلان‌ شادینگا        آلدانماغین‌ ، اۏل گۆن‌ دۆشِر یادینگا
فریب شادی [گذرای] این دنیای بی وفای پنج روزه را نخور ، بلکه آن روز [آمدنی قیامت] را به خاطرت بیاور .
بی وفا : کنایه از دنیا و متعلّقات آن
وفاسی‌ یۏق‌ ، مونی‌ اخلاصلی‌ تو‌تما           اصلی‌ مو‌نو‌نگ بی‌وفادیر، یارانلار (فراغی)
بأش گون : «پنج روز . کنایه است از مدت اندک چنانکه گویند دنیا پنج روز است :
گل همین پنج روز و شش باشد      وین گلستان همیشه خوش باشد.    (سعدی)  (لغت‌نامه دهخدا)
بۇ دُنیأ دییگه ‌نینگ کؤنه سارایدېر،      اوَّلی تۏی – بایرام ، آخېری وایدېر،
بۇ دُنیأده همّه‌ بأش گۆن میهماندېر،       بیر – بیره‌گینگ قدرېن ینه بیل یاغشې  (فراغی)
*
تانگلا اۏندا هیچ کیم‌ یتمز دادینگا          قبر، لحد دیین‌ دارلار آلنینگدا
فردا که در قبر و لحد جای گرفتی ، هیچ کسی نیست که به دادت برسد .
تانگلا : اِرته ، سونگ ،گلاجکده ، گلجک گون ، در آینده (قاضی)
۳ـ روز قیامت : روز فرار از نزدیکترین کسان
فَإِذَا جَآءَتِ ٱلصَّآخَّةُ ٣٣ يَوۡمَ يَفِرُّ ٱلۡمَرۡءُ مِنۡ أَخِيهِ ٣٤ وَأُمِّهِۦ وَأَبِيهِ ٣٥ وَصَٰحِبَتِهِۦ وَبَنِيهِ ٣٦ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ يَوۡمَئِذٖ شَأۡنٞ يُغۡنِيهِ ٣٧
هنگامی ‌که [آن] صدای مهیب [قیامت] فرارسد، روزی ‌که انسان از برادرش می‌گریزد و از مادرش و از پدرش و از زنش و پسرانش [نیز می‌گریزد]، در آن روز، هر کس را کاری است که او را به خودش سرگرم می‌دارد [و از دیگری بازمی‌دارد].
قورقی‌ دوشر پیغامبرلر جانینا          اۏغۇل گلمز آتاسی‌نینگ یانینا  (فراغی)
*
خلایق‌لار سیلماز گوزده‌ یاشینی‌         تانیشار، سوراشماز قوم‌-خویشینی‌  (فراغی)
*
۴ـ قبر و قبرستان در قرآن
ثُمَّ أَمَاتَهُۥ فَأَقۡبَرَهُۥ ٢١
آنگاه [پس از پایان عمر،] او را میرانْد و در قبر [پنهان] نمود .
أَلۡهَىٰكُمُ ٱلتَّكَاثُرُ ١ حَتَّىٰ زُرۡتُمُ ٱلۡمَقَابِرَ ٢
زیاده‌خواهی ، شما را به خود مشغول [و از یادِ پروردگار غافل] ساخت تا [پایانِ] كارتان به گورستان رسید.
۵ـ اشعار دیگر فراغی در مورد قبر و لحد
یاقاسیز ، اتِک سیز بیر دون بیچرلر           ایشیک سیز ، توینوک سیز اؤی لری باردیر
*
ایشیک سیز ، توینوک سیز جایه          بیر گون التیپ سالاجاقـــدیر
*
یاقاسیز، اتک‌سیز دو‌نا گیرر سن‌        توینوکسیز اؤی‌لره‌ سالسا گرکدیر
لحد آتلی‌ دار، دۆشِک‌سیز اؤی‌ باردیر       اول اؤی‌ ایچره‌ تا قیامت یاتار سن‌
*
بیلر سن‌ ، بی‌وفا ، اعتبارینگ یۏق‌      یامان‌ ایش‌ قیلماقدان‌ اؤزگه‌ کارینگ یۏق‌
ای انسان بی وفا ! با آن که می دانی که اعتباری نداری ، امّا باز هم عملی جز مبادرت به انجام کار زشت نداری .
ای‌ بی‌غیرات‌، نامیسینگ یۏق‌، عارینگ یۏق‌      خوف‌ و خطر بی‌شمارلار آلنینگدا
ای بی غیرت ! عاری از عار و ناموس ، خوف و خطرهای بی شماری را در پیش رو داری .
ذَرّه‌-ذَرّه‌ بیر- بیر سۏرسالار حساب         روسیاه‌ ، شرمنده‌ ، برر سن‌ جَواب
برای همۀ اعمالت حتی کوچکترین آنها ، با شرمندگی و روسیاهی حتماً حساب پس خواهی داد .
۶ـ حساب ذرّه ذرّه اعمال
يَٰبُنَيَّ إِنَّهَآ إِن تَكُ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٖ فَتَكُن فِي صَخۡرَةٍ أَوۡ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَوۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَأۡتِ بِهَا ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٞ ١٦
ترجمه : [لقمان گفت: «پسرم، اگر [عمل نیک یا بد] همسنگِ دانۀ خردل باشد و درون تخته‌سنگی یا در [گوشه‌ای از] آسمان‌ها یا در زمین [نهفته] باشد، الله آن را [روز قیامت به حساب] می‌آورد . بی‌تردید، الله باریک‌ بینِ آگاه است.
*
ایستأر سنی‌ برمک‌ اۆچین قین‌ عذاب          یۆز مۆنگ سانسیز خریدارلار آلنینگدا
در حالی که انواع ناملایمات را در پیش رو داری ، [آویزۀ گوشت کن که] روزی تو را برای دادن عذابی دردناک فرا خواهد خواند .
۷ـ عذاب آخرت ، عذابی شدید و پایدار
وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي مَنۡ أَسۡرَفَ وَلَمۡ يُؤۡمِنۢ بَِٔايَٰتِ رَبِّهِۦۚ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَشَدُّ وَأَبۡقَىٰٓ  ١٢٧
و کسی را که [در گمراهی و گناه] زیاده‌روی کند و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد ، این گونه کیفر می‌دهیم ؛ و قطعاً عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر(از عذاب این جهان) است.
اشیت‌ بۇ دم‌ اگر بۏلسانگ غَیرات‌لی‌         حالینگ بۏلار گۆنبه ‌- گۆندن‌ هیهات‌لی‌
اگر غیرت داری همین الآن این حرف ها را خوب گوش کن ، چرا که [با بالا رفتن سِنّ و پیر شدنت] روز به روز حالت ناتوان و ضعیف خواهد شد .
هیهات : اؤکونچ ، حسرت ، آرمان ، در فارسی در مقام افسوس و حسرت گفته می شود .
«چاقایین!»‌ دییپ‌ اۏ‌تۇ‌ریپ ‌دیرهَیبت‌ لی        ‌بۇغرا کیبی‌ اۇلۇغ‌ مارلار آلنینگدا
مارهای با هیبتی به بزرگی و ضخامت شتر[شتر نر دو کوهانه] برای فرو کردن نیش های زهر آگین خود در انتظارت به کمین نشسته است .
غافل بۏ‌لۇ‌پ‌ امرِ‌ معروف‌ اتمه‌سنگ          بیلیپ‌ دۇ‌رۇ‌پ‌، دۏغری‌ یۏلا گیتمه‌سنگ
آخرت‌ یاراغین‌ مۇ‌ندا تۇ‌تماسانگ            پیداسیز پشیمان‌ ، زارلار آلنینگدا
اگر از روی غفلت [و سهل انگاری] امر به معروف را بجا نیاوری ، و آگاهانه و دانسته به راه راست و درست نروی ، و برای روز آخرت توشۀ راهت را مهیّا نکنی ، پشیمانی های بی حاصل و آه و زارها در انتظارت هستند .
امر به معروف و نهی از منکر
كَانُواْ لَا يَتَنَاهَوۡنَ عَن مُّنكَرٖ فَعَلُوهُۚ لَبِئۡسَ مَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ ٧٩   (مائده)
‏ ترجمه  : آنان از اعمال زشتی که انجام می‌دادند دست نمی‌کشیدند و همدیگر را از زشتکاری‌ها نهی نمی‌کردند و پند نمی‌دادند . و چه کار بدی می‌کردند! (چرا که دسته ای‌ مرتکب منکرات می‌شدند و گروهی هم سکوت می‌نمودند ، و بدین وسیله همه مجرم می‌گشتند).‏
‏توضيحات : ‏«لا يَتَنَاهَوْنَ»: یکدیگر را نصیحت نمی‌نمودند و از منکرات نهی نمی‌کردند. از منکرات دست نمی‌کشیدند.‏ (تفسیر نور)
*
مخدومقلی ‌، نچۆن‌ غافل یؤرر سن‌           بی‌بقا دنیاده‌ تا کَی‌ دۇرار سن‌؟!
ای مخدومقلی ، چرا باز هم در حال غفلت بسر می بری ، مگر در این دنیای گذرا و فانی تا کی باقی خواهی ماند ؟!
نیچه‌ سَودا بار باشیندا ، بیلر سن‌          صراط اۆزره‌ انتظارلار آلنینگدا
با آنکه می دانی در پل صراط مستقیم چه انتظارها [ی شاق و سختی] در پیش رو داری ، باز هم سوداهای زیادی در سر می پرورانی .
………………………………………………………………………………..
منابع :
۱ . فرهنگ ترکی نوین ۲.  تفسیر نور ۳ . قرآن مجید  ۴. نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی ، با همکاری استادان عطا گزلی، تاقی ‌زاده ، گری  ۵. سایت جامع التفاسیر و الترجمات  ۶. فرهنگ قاضی ۷. شرح صوتی استاد امانقلیچ شادمهر
https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/05/IMG09042811.jpg 404 606 edmin https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/04/logo3-300x103.png edmin2021-08-12 14:42:352021-09-11 14:44:10ترجمه و شرح شعر : آلنینگدا (فراغی)
edmin

شرح و بیان شعر : زمانا آخر بولاندا‎

1400/05/21/در آرا و اندیشه ها, دیدگاه، نظریه ها قوانین علمی, مختوم‌قلی فراغی
بسم الله الرحمن الرحیم
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۴)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
شرح و بیان شعر : زمانا آخر بولاندا
(صفحۀ ۵۸ نسخۀ قاضی) ـ موضوع : دینی
اشعار مخدومقلی فراغی در مورد زمان آخرت و قیامت به دو دسته تقسیم می شوند :
۱ـ شعرهایی که خود واقعۀ عظیم قیامت را تشریح می کنند مانند :
آخر زمان گلر ، صفحۀ ۱۵۳ نسخۀ قاضی ـ آرتسا گراکدیر ص ۱۷۳ (شروع بعد از بیت ۷) ـ آمان هی ص ۳۵۷ .
۲ـ نشانه ها و علامات نزدیکی قیامت را بازگو می نمایند نظیر :
آخر زامانا ص ۷۷ ـ آخر زمان بولار ۱۳۲ ـ خراب ایلأر۱۰۹ ـ آلنیمیزا گلسه گراکدیر ۱۷۶ ـ بارسا گراکدیر ۱۷۵ ـ بدعت لار گلسه کرکدیر ۱۷۸ ـ مار چیقار۱۰۶ ـ و نیز شعر مورد بحث « زمانا آخر بولاندا» از دستۀ دوّم محسوب می شوند .
و نیز استاد فراغی در بعضی از اشعار اشاره ای گذرا و کوتاه به آخر زمان داشته ، و در مواردی هم آخر زمان و خود واقعۀ قیامت را با هم تلفیق کرده است .
بنا به دیدگاه عارف مخدوم قلی ایشان در این شعر « زمانا آخر بولاندا» قبل از آمدن قیامت و آخر زمان این علامت ها به منصۀ ظهور خواهند رسید :
برداشته شدن رزق و برکت از نعمت ها آسمانی و زمینی ـ عزّت و حرمت نداشتن علماء ـ نبودن عدالت در شاهان ـ زیاد شدن ظلم و ستم ـ فرار و دوری علم از عالمان ـ گستاخ و رقابت در بی شرمی و سخن نشنوی ـ خدمت نکردن مریدان به پیران ـ نبودن وحدت و یکپارچگی در بین مردم ـ شدیداً به دنیا و دوستی آن گرایش داشتن ـ فرزند از کار پدر جواب خواهد ـ دختر قبل از مادر سخن گوید ـ ویران شدن آبادی ها و افزایش خطرات ـ رخت بربستن قناعت از درویشان ـ شرم و حیا نداشتن زنان ـ مخالفت پسران با پدرانشان ـ میانۀ خوبی نداشتن برادر با برادرش ـ کسان خبرچین و خیانت پیشه به سرکردگی گُمارده شدن .
نشانه های قیامت (اشراط الساعه)
« قبل از این که نظام دنیا سرنگون شود ، خداوند در دنیا ، تغییراتی را به راه می اندازد و این تغییرات در نصوص بنام اشراط الساعه و یا نشانه های قیامت ثبت شده است . چون وقت قیامت را جز خداوند کسی نمی داند ، لذا توجّه شده است نشانه های آن مشخّص گردد تا آنانی که در پی یافتن حقیقت اند ، در بارۀ آن اطلاعات کسب نموده و آمادگی لازم را برای رویارویی با آن حادثۀ عظیم قیامت داشته باشند .» (۱)
گؤکدن‌ یره‌ پای‌ دؤکۆلمز زمانا آخر بۏلاندا
بیر نیچه‌ تُخم‌ اکیلمز زمانا آخر بۏلاندا
یکی از نشانه های نزدیکی زمان قیامت ، در نعمت های آسمانی و زمینی ، رزق و برکت برداشته شوند .
« برکت به معنای زیاد شدن ، رشد کردن است .  بَرَکَت‌ ، از مفاهیم‌ دینی‌ که‌ در قرآن‌ مجید‌ و روایات‌ اسلامی‌ جایگاهی‌ مهم‌ دارد و در فرهنگ‌ عامه مسلمانان‌ گسترش‌ چشمگیری‌ یافته‌ است‌. و بركت در إصطلاح یعنى استقرار خیر از سوی خداوند ، در یك چیز. در مورد هر نعمتی که با دوام باشد استعمال شده است. در اصطلاح‌ قرآن‌ برکت‌ ثبوت‌ خیر الهی‌ است‌  و برکات ‌، نعمت‌های‌ دائمی‌ و خیر ثابت‌ هستند . شاید تفسیر برکات‌ به‌ خیرهای‌ فزاینده‌  نیز که‌ با معنای‌ لغوی‌ سازگارتر است ‌، همان‌ خیر ثابت‌ را افاده‌ نماید ؛ چون‌ هر خیری‌ با رشد و فزونی‌ ، ثبوت‌ و دوام‌ خود را نیز حفظ می‌کند . برکات‌ آسمان‌ به‌ فزونی‌ باران ‌، و برکات‌ زمین‌ به‌ فراوانی‌ گیاه‌ و میوه آن‌ تفسیر شده‌ است‌.
اقسام برکت : آسمانی و زمینی
وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡقُرَىٰٓ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَفَتَحۡنَا عَلَيۡهِم بَرَكَٰتٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذۡنَٰهُم بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ ٩٦
و اگر اهل آن شهرها ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند ، [درهای‌] برکات آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم ؛ ولی [آیات و پیام‌های ما را] تکذیب کردند ؛ پس به [كیفرِ] آنچه می‌کردند ، آنان را [به عذاب] فروگرفتیم ‌.  (اعراف)
بنابر این آیه ، برکات به دو قسم تقسیم میشود :
۱ – برکات آسمانی (بركات معنوى: )
بركات آسمانی عبارت است از توجّهات معنوى و رحمت‌هاى روحانى كه سبب گشایش و خوشى روح و وسعت قلبى و نورانیّت باطنى و استفاضه از فیوضات إلهى مى‌شود.
۲ – برکات زمینی (بركات مادى یا حسّى: )
برکات زمینی برکاتی است که منشأ آنها از زمین است مانند : آب ، خاك ، هوا ، اشجار، زراعات و حیوانات دریایى ، صحرایى و هوایى و آنچه مورد استفاده انسانها قرار مى‌گیرد.» (۲)
*
عالم‌لاردان‌ گیدر عز‌ّت ، ‌شاه‌لاردان‌ گیدر عدالت‌
ظلمی‌ آرتار ساعت ،‌ ساعت‌ زمانا آخر بۏلاندا
در آخر زمانه عالمان از عزّت و شاهان از عدالت تهی گشته و همچنان ظلم و ستم دائم در حال افزایش باشد .
*
بوغدای‌ تخم‌ گوگه‌ او‌چار عالم‌لاردان‌ علم‌ قاچار
جهان‌دان‌ برکت‌ او‌چار زمانا آخر بۏلاندا
در نزدیک شدن به زمان برپایی قیامت بذر و تخم مانند غبار [بدون فایده] به طرف آسمان رفته و عالمان از علم بهره نبرده و برکت از جهان سلب گردد .
إنَّ بيْنَ يَدَيِ السَّاعَةِ لَأَيّامًا، يَنْزِلُ فيها الجَهْلُ، ويُرْفَعُ فيها العِلْمُ :
يقینا قبل قيامت روزهای می آیند که در آنها جهالت بر میآید و علم گرفته می شود .
 (راوي : عبدالله بن مسعود ، صحيح البخاري: 7062)
*
آدم‌ او‌غلی‌ تیره‌- تیره ‌بیر بیریندن‌ بۏلار خیره‌
مرید خذمت‌ اتمز پیره‌ زمانا آخر بۏلاندا
در آستانۀ فرارسیدن آخر زمان ، انسانها در بین شان فاصله افتاده و در نهایت گستاخی بوده ، حتّی مریدان به پیران خود نیز احترام و خدمت نمی کنند .
*
سؤزۆنگ باشا بلا بولار دنیانگ داشی‌ قالا بولار
ایل آغیزی‌ آلا بولار زمانا آخر بۏلاندا
در آخر زمانه سخنان برجَسته از زبانت وبال گردنت شده ، مال و منال دنیا نیز مانند سدّی در راهت قرار گرفته ، و مردمان اتّحاد و یکدلی نخواهند داشت .
*
اۏغۇل، آتا یۏ‌لۇ‌ن‌ گؤزلأر قیز، انه‌دن‌ اوّ‌ل سؤزلأر
اۏبا چاشار، هاطار بۏ‌زلار زمانا آخر بۏلاندا
فرزندان بر پدران تسلّط یافته و دختران [بدون احترام] قبل از مادر کلام آغاز نمایند ، و امنیّت در آبادی نبوده و خطرها افزایش یابد .
*
پادشاه‌دان‌ عدالت‌ گید‌ر درویش‌دن‌ قناعت‌ گیدر
زنان‌دان‌ خجالت‌ گیدر زمانا آخر بۏلاندا
در زمان آخرت شاهان بدون عدل و داد ، و درویشان عاری از قناعت شده ، شرم و خجالت از زنان برود .
*
آتا اۏغۇلدان‌ داش‌ بۏلار دۏغان‌ دۏ‌غانا قاش‌ بۏلار
شۇغۇل بچه‌لر باش‌ بۏلار زمانا آخر بۏلاندا
در آن زمان بین پدر و فرزند فاصله افتاده و برادر با برادرش دشمنی ورزیده ، خائنان [و مخبران] در رأس امور گُمارده شوند .
*
مخدومقلی‌، بۏل کمینه‌ شکر ات‌ اؤتن‌ دمینگه‌
حقا اخلاصینگ کمیمه‌ زمانا آخر بۏلاندا
مخدومقلی ، متواضع و فروتن باش ، و در ازای ایام گذشته سپاسگزار بوده و اخلاص به خداوند را کم نکن در آخر زمان .
این چه شوریست که در دور قمر میبینم
همه آفاق پر از فتنه و شر میبینم
هر کس روز بهی می طلبد از ایام
علت آن است که هر روز بدتر می بینم
ابلهان را همه شربت ز گلاب و قند است
قوت دانا همه از خون جگر میبینم
اسپ تازی شده مجروح به زیر پالان
طوق زرین همه بر گردن خر میبینم
دختران را همه در جنگ و جدل با مادر
پسران را همه بد خواه پدر میبینم
هیچ رحمی نه برادر به برادر دارد
هیچ شفقت نه پدر را به پسر میبینم
پند حافظ بشنو خواجه برو نیکی کن
که من این پند به از گنج و گوهر میبینم
………………………………………………………………………………..
منابع :
۱ . دانستنی هایی از عالم آخرت حمیدی بلخی ۲.  دانشنامه حوزوی ویکی فقه ۳ . قرآن مجید  ۴. نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی ، با همکاری استادان عطا گزلی، تاقی ‌زاده ، گری  ۵. سایت جامع التفاسیر و الترجمات .
https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/05/IMG09042811.jpg 404 606 edmin https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/04/logo3-300x103.png edmin2021-08-12 14:39:582021-09-11 14:42:07شرح و بیان شعر : زمانا آخر بولاندا‎
edmin

شرح و بررسی شعر گورگاچ رسول

1400/05/19/در آرا و اندیشه ها, دیدگاه، نظریه ها قوانین علمی, مختوم‌قلی فراغی
بسم الله الرحمن الرحیم
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۲)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
موضوع : شرح و بررسی شعر گؤرگاچ رسول
(صفحۀ ۵۶ نسخۀ قاضی)
فهرست مطالب :
۱ـ پیروزی مسلمانان و سرنگونی بُت ها در فتح مکّه ۲ـ اصحاب پیامبر از آتش جهنّم مصون هستند ۳ـ حوادث شگفت هنگام ولادت حضرت محمد (ص) ۴ـ پیامبر اسلام رحمتی براى جهانیان ۵ ـ آدم (ع) صَفِیّ الله (برگزیدۀ خدا) ۶ ـ آیا طوفان زمان نوح (ع) همه جهان را فرا گرفت؟ ۷ـ صعود حضرت عیسی (ع) روح الله به آسمان ۸ ـ حضرت موسی(ع) کلیم الله ( هم سخن خدا ) ۹ـ لولاک لما خلقت الأفلاک ۱۰ـ معراج حضرت محمد (ص) ۱۱ـ اعتراف امت های گذشته به بعثت محمد (ص) ۱۲ـ خبر جانگداز وفات رسول الله (ص)
۱ـ پیروزی مسلمانان و سرنگونی بُت ها در فتح مکّه
إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١ وَرَأَيۡتَ ٱلنَّاسَ يَدۡخُلُونَ فِي دِينِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا ٢
[ای پیامبر،] هنگامی ‌که یاری الله و پیروزی فرا رسد [و فتح مکه رخ دهد]، و مردم را ببینی که گروه‌گروه در دین الله داخل می‌شوند.
……………………………………….
توضیح : « این حادثه فتح مکّه در زمان حیات رسول اکرم (ص) بوده ، در بین فُتوحات نیز اُمّ الفُتوحات و نصرت روشنی به حساب می آید ، از این جهت که بُنیان شرک را (در جزیرة العرب) ریشه کن ساخت ».  (مصحف محشّی ، صفحه۶۰۳)
*
وَقُلۡ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَزَهَقَ ٱلۡبَٰطِلُۚ إِنَّ ٱلۡبَٰطِلَ كَانَ زَهُوقٗا ٨١
و بگو: «حق [= اسلام] آمد و باطل [= شرک] نابود شد . به راستی که باطل نابودشدنی است» .
……………………………………..
توضیح : « روایت شده است وقتی که پیامبر (ص) در سال فتح وارد مکّه شد ، در اطراف کعبه ۳۶۰ بت قرار داشت . پیامبر (ص) با چوبی که در دست داشت آنها را می زد و می گفت : وَقُلۡ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَزَهَقَ ٱلۡبَٰطِلُۚ إِنَّ ٱلۡبَٰطِلَ كَانَ زَهُوقٗا ، تمام بت ها واژگون گشته و آنگاه پیامبر (ص) دستور شکستن آنها را داد و شکسته شدند ». (ترجمه صفوة التفاسیر ، جلد ۲ ، صفحه ۶۴۵)
*
دُشدی بِر خوشلِق جَهانه نُصرتِنگ گورگچ رسول
سَرنگون  بولدی  صَنَم لر  لُمعتِنگ  گورگچ  رَسول
شادی‌ایی در جهان بر پا شد از شکوه نصرتت ، ای رسول
سرنگون گشتند بتها ، از تلألؤ لَمعتت ، ای رسول
*
۲ـ اصحاب پیامبر از آتش جهنّم مصون هستند
« دربارۀ صحابۀ کرام این اظهارات ما تنها حسن ظن و خوش گمانی محض نیست ، بلکه قرآن مجید این باور را بارها تصدیق کرده است و طی اعلامیه‌های مختلفی که گاهی در حق گروهها و طبقه‌های مخصوصی از طبقات صحابه و گاهی در حق عموم صحابه پیشین بیان کرده ، به آگاهی مسلمانان رسانیده است که خداوند متعال از همه آنها (صحابه کرام) راضی و خشنود است.
در بیعت حدیبیه که آن را به سبب بشارت قرآن بیعت رضوان و  بیعت شجره نیز می‌نامند در حق حدود هزار و پانصد نفر صحابه که در آن بیعت شریک بودند با الفاظ واضح ، اعلان فرموده است :
﴿لَّقَدۡ رَضِيَ ٱللَّهُ عَنِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ يُبَايِعُونَكَ تَحۡتَ ٱلشَّجَرَةِ﴾
«خداوند متعال از ایمانداران راضی شد زمانی که با تو در زیر درخت بیعت می‌کردند».[الفتح: 18] .
در حدیثی رسول الله می‌فرماید : «کسانی‌که در این بیعت تحت الشجرة شریک بوده‌اند ، آتش دوزخ نمی‌تواند آنها را لمس نماید». روایات متعدد دال بر همین مضمون با الفاظ مختلف و با سند صحیح در کتب حدیث و تفسیر موجود است .
درباره عموم صحابه کرام اعم از اولین و آخرین اعلامیه و بخشنامه زیر در سوره توبه ، چنین آمده است : ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ١٠٠﴾ [التوبة: 100] .
«و مهاجرین و انصاری که (در ایمان آوردن) بر همه سابق و مقدم هستند و (از سایر امت) کسانی که با خلوص نیت از آنها پیروی نمودند ، خداوند از همه آنها خشنود شد و آنها نیز از او راضی شدند و خداوند برای ایشان باغ‌هایی را مهیا ساخته است که در زیر آنها نهرها جاری و روان است و همیشه در آنجا خواهند ماند ، این است کامیابی بسیار با عظمت».
در سوره «حدید» درباره صحابه کرام اعلان فرموده است: ﴿وَكُلّٗا وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡحُسۡنَىٰ﴾ [الحدید: 10]. «خداوند با هر یک از آنان وعده حسنی کرده است».
سپس در سوره انبیاء درباره حُسنی ، ارشاد می‌فرماید :
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ سَبَقَتۡ لَهُم مِّنَّا ٱلۡحُسۡنَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ عَنۡهَا مُبۡعَدُونَ ١٠١﴾ [الأنبیاء: 101].
«همانا کسانی‌که بر ایشان از طرف ما حسنی مقدّر و مقرّر شده است آنها از آن (دوزخ) دور کرده می‌شوند».
مفهوم این آیه واضح است که در حق همه صحابه ف
یصله شده است که از جهنم دور کرده خواهند شد».     (مقام صحابه ، محمد شفیع دیوبندی ، ترجمۀ سربازی ، صفحه ۸۱ تا ۸۳)
تاپدی‌ دوزخدان‌ آمان‌،               کیم‌ صُحبَتینگ گؤرگچ ‌رسول
ز آتش دوزخ در امان ماند            هر که شد همصحبتت ، ای رسول
*
۳ـ حوادث شگفت هنگام ولادت حضرت محمد (ص)
به هنگام میلاد رسول خدا ، اتفاقات شگرفی به ظهور رسید و بسیاری از مورخان ، از حوادث زیر، مقارن ولادت یاد کرده اند:
ایوان کسری در مداین ، لرزید و 13 یا 14 کنگره آن فرو ریخت ـ آتشکده فارس ، پس از هزار سال ، خاموش شد ـ دریاچه ساوه خشک گردید ـ بت ها ، همگی به رو درافتادند ـ نوری درخشش پیدا شد که فضای مکه را روشن نمود ـ شیاطین که تا آن لحظه به عالم بالا راه داشتند و صدای ملائکه را می شنیدند ، برای همیشه ، طرد شدند.   (تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 55)
سن‌ که‌ گلدینگ دُنیأگه‌، بُت‌لار بۏ‌لۇ‌ندی‌ سرنگون‌
آرتدی‌ اسلام‌ شهرتی‌، کافرلار اۏلدی‌ هم‌ زبون‌
آنگاه که پای بر این دنیا نهادی ، بتها بگشتند سرنگون
شهرت اسلام افزون گشت ، کافران هم بگردیدند زبون
*
۴ـ پیامبر اسلام رحمتی براى جهانیان
وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمينَ : ما تو را جز براى رحمت جهانیان نفرستادیم .
عموم مردم دنیا اعم از مؤمن و کافر همه مرهون رحمت تو هستند، چرا که نشر آیینى را به عهده گرفتى که سبب نجات همگان است.
ایکی‌ دنیا بۏلدی خوشنود،         رَحمتینگ گؤرگچ رسول
دو دنیا خشنود گردیدند          از مشاهده رحمتت ، ای رسول
*
۵ ـ آدم (ع) صَفِیّ الله (برگزیدۀ خدا)
حرمت‌ ایله‌ حق‌ سلام        ‌ برگن‌ ، صفی‌ الله کیبی
هم (آدم) صفی الله که (برای اولین بار) با حرمت و احترام ، به خداوند سلام کرد .
از القاب دیگر حضرت آدم (ع) : ابوالبشر ، ابومحمّد ، ابو الوری ، معلّم الاسماء ، صفیّ الله ، و خلیفة الله ، پدرهمۀ مردمان و نخستین انسانی است که خداوند از خاک آفریده است . (دانشنامه قرآن ، خرمشاهی ، ج۱ ،ص۲۲)
مساله صفی و برگزیده بودن و مجتبی و گزینش برخی از مخلوقات بر برخی دیگر ، در آیات و روایات فراوانی مورد توجه قرار گرفته است . قران کریم در آیات متعدّدی به این مساله پرداخته و پیامبرانی چون آدم ، ابراهیم ، اسحاق ، یعقوب ، طالوت ، نوح ، آل ابراهیم ، آل عمران ، مریم ، موسی (علیهم السلام) و به طور کلی بندگانی را به عنوان بندگان برگزیده الهی[باعباراتی همچون : اصطفی ـ اصطفاک ِـ اصطفاه ـ اصطفیتک ـ اصطفیناه] معرفی می کند . لذا در قرآن مجید اصل برگزیده بودن و صفی شدن ، اختصاصی به حضرت آدم (علیه السلام) ندارد.
*
۶ ـ آیا طوفان زمان نوح (ع) همه جهان را فرا گرفت؟
عالَمی‌ غرق‌ ایله‌گن‌،           نوح‌ نبیّ‌ الله کیبی‌
هم نوح نبی الله ، که به خاطر او جهانی را غرق نمود .
راجع به جهانگیر بودن طوفان در عصر حضرت نوح (ع) دو دیدگاه کلی وجود دارد.
یکی می گوید طوفان نوح همۀ کرۀ زمین را در برگرفته است ، دیگری برخلاف آن براین عقیده اندکه طوفان در محدودۀ سکونت نوح و قوم او (عراق) بوده است و هرکدام از این دو گروه برای اثبات مدعای خود دلائلی را اقامه نموده اند .
*ادلۀ قائلین به عالم گیر بودن طوفان حضرت نوح :
۱ـ دلیل عقلی ، می گویند : بعید نیست که طوفان جهانی باشد و همۀ زمین را فرا گرفته باشد چرا که حضرت نوح (ع) جزء پیامبرانی است که بر تمام کره زمین مبعوث شده است ، به اصطلاح جزء پیامبران اولوالعزم و اوّلین آنها بوده است .
۲ـ دلیل تاریخی و باستان شناسی،
بعضی می گویند : تاریخ گواه این موضوع است که طوفان نوح جهان گیر بوده است ودلیل آن را چنین مطرح کرده اند ، اکتشافات نشان داده اند که ماهی های فسیل شده و اسکلت های حیوانات و انسانهای مکشوفه در زمانهای بعد از قلل کوه ها ، جز طوفان نوح چیزی دیگری نمی تواند مبدأ و منشأ آنها باشد .
و در تاریخ آمده است که بعد از طوفان تنها نسل حضرت نوح (ع) در روی زمین باقی مانده اند و حضرت نوح را پدر دوم مردم روی زمین می دانند و جمعیت فعلی دنیا را به نژاد های مختلفی تقسیم می کنندکه همگی نسبشان به فرزندان نوح (ع)می رسد ، مثلاً مردم خاور میانه وخاور نزدیک را از نژاد سام و قارۀ آفریقا را از نژاد حام و چین و اطراف آن را از نژاد یافِث بشمار آورده اند .
از کسانی که بر جهان گیر بودن طوفان نوح (ع) پافشاری دارد مورّخ نامی وسر شناس جهان اسلام آقای مسعودی است، وی می گوید: «. .. وقد غرق جمیع الارض… » ونیز ابن اثیر و ابن جریر از این موضوع بشدت دفاع می کند .
۳ـ  دلیل قرآنی
در این زمینه آیات زیادی است که دلالت دارندکه طوفان همۀ کرۀ زمین را در نوردیده است .
به چند آیه ذیل دقت نمائید :
* آنجائی که حضرت نوح در بارۀ مردم نفرین می کند ومی گوید : « وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیارًا » پروردگارا از کافران در روی زمین هیچ دیّاری باقی مگذار. توضیح مطلب اینکه در آیه از کلمۀ ارض (زمین) استفاده شده و می دانیم که معنی ارض وسیع و گسترده است و همۀ جهان را شامل می شود وهیچ قیدی در آیه موجود نیست که نقطۀ خاصی را مشخص کند.
* بعد از ساختن کشتی وقتی که وعدۀ عذاب الهی می رسد خداوند به حضرت نوح امر می کند که از هر نوع حیوان یک جفت در کشتی جای داده و باخود بردار: « حَتَّی إِذَا جَاء أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِیهَا مِن کلٍّ زَوْجَینِ اثْنَینِ. ..» تا آن زمان که فرمان ما فرا رسید ، و تنور جوشیدن گرفت ، (به حضرت نوح ) گفتم از هر حیوان یک جفت[ نر و ماده ] در کشتی حمل کن ، منظور از این دستور ، حفظ نسل حیوانات در روی زمین بوده و منظور از غرق هم همۀ اهل زمین مطرح است.    (با اختصار از خبرگزاری رسمی حوزه)
*
۷ـ صعود حضرت عیسی (ع) روح الله به آسمان
خداوند به مسأله عروج حضرت عیسی (ع) به آسمان در سوره های آل عمران (۵۵) و نساء اشاره نموده است . در سوره نساء می فرماید :
… وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينَۢا ١٥٧ بَل رَّفَعَهُ ٱللَّهُ إِلَيۡهِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمٗا ١٥٨
و یقیناً او را نکشته‌اند. بلکه الله او را به سوی خویش بالا بُرد ؛ و الله شکست‌ناپذیرِ حکیم است.   (۱۵۷و ۱۵۸ نساء)
گؤکده‌ گۆن‌گه‌ یار اۏلان‌،           عیسای‌ روح‌ الله کیبی
هم عیسی روح الله، که در آسمان همره خورشید گردید
در قرآن کریم ، آیه ای وجود دارد که در معرفی این پیامبر الهی بیان می دارد که :
“إِنَّمَا الْمَسیحُ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلى‏ مَرْیَمَ وَ رُوحٌ مِنْه‏” یعنی همانا مسیح ، عیسی بن مریم فرستاده پروردگار و کلمه و روح اوست که در مریم دمیده شده است.
و با استناد به این آیه است که از واژه “روح الله” به عنوان یکی از اسامی عیسی(ع) در متون اسلامی استفاده شده است.
با وجود این‌که برخی ویژگی‌ها ، در اشیا و افراد مختلف و فراوانی وجود دارد ، اما پاره‌ای از دلایل ، موجب آن می‌شود که این ویژگی‌ها در فرد یا شیء خاصی به صورت برجسته اعلام شده و به عنوان نمونه ، از میان تمام آسمان‌ها و زمین که متعلق به خداست ، کعبه به عنوان بیت‌الله معرفی شود . در همین راستا و با وجود آن‌که تمام پیامبران و افراد با ایمان ، منتسب به روح خدا می‌باشند ، اما چنین نسبتی در ارتباط با حضرت عیسی (علیه‌السلام) و نیز حضرت آدم (علیه‌السلام) به دلیل کیفیت منحصر به فرد آفرینش آن دو ، به صورت برجسته‌تری نمودار شده و بر همین اساس نیز عیسی (علیه‌السلام) به روح‌الله معروف شده است ، بدون آن‌که چنین لقب و عنوانی، خلل و خدشه‌ای در عبودیت و بندگی او وارد نموده یا این‌که او را به مرتبه الوهیت برساند.    (با اختصار از سایت ویکی پرسش)
*
۸ ـ حضرت موسی(ع) کلیم الله ( هم سخن خدا )
نیچه‌ مۆنگ پیغمبر اۏل،            موسی‌ کلیم‌ الله کیبی
هم موسی کلیم الله ، که از چندین هزار پیغمبر برتر بود
در قرآن مجید و طی آیات متعدّدی سخن از تکلّم خداوند با حضرت موسی(ع) شده است.
قرآن در آیه 164 سوره نساء از تکلّم خداوند با حضرت موسی(علیه السلام) سخن گفته و می فرماید : (و خداوند با موسى سخن گفت) ؛ «وَ كَلَّمَ اللَّهُ مُوسى‏ تَكْليمَا».
در آیات 143 و 144 سوره اعراف نیز به موضوع تکلم خداوند با آن حضرت اشاره کرده و می فرماید : «وَ لَمَّا جاءَ مُوسى‏ لِمِيقاتِنا وَ كَلَّمَهُ رَبُّه»؛ (و هنگامی كه موسی به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت)
و فرمود : (اى موسى ! من تو را با رسالت هاى خويش و با سخن گفتنم [با تو] بر مردم برترى دادم و برگزيدم ) ؛ « يا مُوسى‏ إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسالاتِي وَ بِكَلامِي».
علاوه بر آیات فوق ، خداوند متعال در آیه 253 سوره بقره در بیان برتری پیامبران الهی بر یکدیگر می فرماید : (بعضى از آن رسولان را بر بعضى ديگر برترى داديم ؛ برخى از آنها خداوند با ایشان سخن مى گفت) ؛  «تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ».
*
۹ـ لولاک لما خلقت الأفلاک
اشاره است به حدیث قدسی که خدای تعالی خطاب به رسول اکرم صلی اﷲ علیه و سلّم فرموده است : « لولاک لما خلقت الافلاک » ؛ اگر تو نبودى ، جهان را نمى ‏آفریدم .
قالدی‌لار حیراندا‌ لَولاکَ‌ خلقتینگ گؤرگچ رسول
همگی در حیرت ماندند ، از مشاهده خلقت لولاکَت ، ای رسول
*
۱۰ـ معراج حضرت محمد (ص)
معراج ، به عروج پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به آسمان‌ها گفته می‌شود. طبق گزارش منابع دینی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از مکه به مسجدالاقصی و از آنجا به آسمان‌ها عروج کرد . در شب معراج با ملائکه دیدار و گفتگو نمود ، جایگاه اهل بهشت و اهل دوزخ را مشاهده کرد ، با برخی از پیامبران دیدار کرده و گفتگویی میان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خداوند صورت گرفته که به حدیث قدسی مشهور است . داستان معراج در دو سوره اسراء و نجم آمده است.
اۏل شب‌ معراج‌ خبر یتگچ سانگا معشوقدان‌
عرش‌- فرش‌ اۏلمۇش ‌تَجلّی‌، چون‌ مونونگ ‌د‌ک ‌شَوْقدان‌
بو مُقَرِّب ‌لر بَسی‌ با بهره‌دیر بو ذَوْقدان‌
هم‌ بساط قرب اۆزره‌ باردینگ اۏ‌تو‌ردینگ فَوْقدان‌
قۏیدی‌ دیش‌ بارماقغا مۇنلار قربتینگ گؤرگچ رسول
آن شب معراج که خبر رسید به تو از معشوقت
عرش و فرش به تجلی درآمدند ، از اینچنین شوق و بشارتی عظیم
این مقرّبان از این ظرایف و ذوقها ، بسی با بهره اند
و به جهت این بساط قرب ، رفتی و در رأس مجلس نشستی
و هزاران انگشت در دهان ، حیران ماندند از مشاهده اینچنین قرابتت ، ای رسول
*
۱۱ـ اعتراف امت های گذشته به بعثت محمد (ص)
وَلَمَّا جَآءَهُمۡ كِتَٰبٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ وَكَانُواْ مِن قَبۡلُ يَسۡتَفۡتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِۦۚ فَلَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ  ٨٩
و هنگامی که از سوی الله کتابی (به نام قرآن) به آنان رسید که تصدیق‌کننده ی تورات بود (و موافق نشانه هایی که با خود داشتند و نیز با آنکه) پیشتر (با استناد به بعثت پیامبر خاتم) امید پیروزی بر کافران را مطرح می کردند ، زمانی که پیامبرِ (خاتم) ، مطابق نشانه هایی که او را با آن شناختند ، نزدشان آمد ، به او کفر ورزیدند . پس نفرین الله بر کافران است.   (۸۹ بقره)
دَورِ سابِق ده اوتَن لر بار جمالنگ اوچن اَنین                                                                                                                                                                  گردشی شایسته قالان مُعتقد دورلر یقین
(نسخه نیک نهاد ، صفحه۱۹)
***
۱۲ـ خبر جانگداز وفات رسول الله (ص)
صحابه کرام (رض) با توجّه به محبت بیش از اندازه ای که با رسول الله (ص) داشتند و از آنجا که با زندگی کردن در سایۀ پر عطوفت وی چنان انس گرفته بودند که فرزندان در آغوش پدران انس می گیرند ، از این جهت ، خبر وفات رسول اکرم (ص) برای شان همچون صاعقه ای ناگهانی بلکه شدیدتر از آن بود . بعضی از صحابه حاضر نبودند خبر وفات را باور نمایند . این خبر خُرد کننده به بیرون رخنه کرد و آفاق مدینه را تاریک و دلگیر ساخت . انس (رض) می گوید : روزی نیکوتر و درخشانتر از روزی که رسول خدا (ص) بر ما وارد گردید و روزی دل آزارتر و تاریکتر از روز وفات رسول خدا (ص) ندیده ام .  (سیرة النبی مبارکپوری ص۶۷۳ – نبی رحمت ندوی ص ۴۰۸)
حمدینگا دیللر قصوردیر، عرش‌ و فرش‌لر آغلادی‌
بی‌ دهان‌ و بی‌ زبان‌ اۏت‌لار، آغاچ‌لار آغلادی‌
اشک‌‌ آبین‌ جوشدوریب، بو داغ‌ و داشلار آغلادی‌
یدی‌ گۆن‌ کعبه‌ داشیندا‌ قۇرت‌ – قۇشلار آغلادی‌
آیدیار مخدومقلی ،‌ بو فرقتینگ گؤرگچ رسول
زبانها قاصر از حمد تو و عرش و فرش گریانند
نباتات و درختانِ بی دهان ، با زبانِ بی زبانی گریانند
این سنگها و کوهها با اشک دیدگان جوشان خود گریانند
هفت شبانه روز در طواف کعبه، درندگان و پرندگان گریانند
گوید مخدومقلی ، این بخاطر مشاهده فراقت است ، ای رسول
……………………………………………………………….
منابع :
۱ـ قرآن مجید۲ـ التاج الجامع للأصول فی أحادیث الرسول۳ـ نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی ، با همکاری استادان عطا گزلی، تاقی ‌زاده ، ترجمه فارسی گری . ۴ـ سایت جامع التفاسیر و الترجمات . ۵ ـ با اختصار از مقالات سایت های مختلف۶ ـ الجامع الصغیر۷ـ مقام صحابه ، دیوبندی ۸ـ دیوان فراغی نسخه استاد مراد دردی قاضی ۹ـ دیوان فراغی استاد نیک نهاد ۱۰ـ سیرة النبی مبارکپوری  ۱۱ـ نبی رحمت ندوی ۱۲ـ مصحف محشّی شورای عالی قرآن ۱۳ـ ترجمه تفسیر صفوة التفاسیر۱۴ـ ترجمه تفسیر صفوة التفاسیر ۱۵ـ دانشنامه قرآن ، خرمشاهی .
https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/05/IMG09042811.jpg 404 606 edmin https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/04/logo3-300x103.png edmin2021-08-10 15:44:382021-09-10 15:46:01شرح و بررسی شعر گورگاچ رسول
edmin

شرح و بررسی شعر ربیم جلیل‎

1400/05/19/در آرا و اندیشه ها, دیدگاه، نظریه ها قوانین علمی, مختوم‌قلی فراغی
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۱)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
  موضوع : شرح و برسی شعر ربّیم جلیل
(صفحۀ ۵۵ نسخۀ قاضی)
فهرست مطالب :
۱ـ همواری زمین ۲ـ نورخورشید و ماه ۳ـ تضمین روزی از سوی خدا ۴ـ پیروزی موسی (ع) بر فرعون
۵ ـ سرکشی و طغیان فرعون علیه اللعنه ۶ ـ تبدیل عصا به اژدها و پل ۷ ـ سرپیجی قارون از پرداخت زکات ۸ ـ علم لَدُنی در بیان فراغی
۱ـ همواری زمین
قرآن بارها همواری و وسعت بسیار زیاد زمین را به عنوان نشانه ای محسوس و قابل درک به انسان ها یادآور شده از جمله :
وَٱلۡأَرۡضَ فَرَشۡنَٰهَا فَنِعۡمَ ٱلۡمَٰهِدُونَ ٤٨ : و زمین را [برای زندگی] گستردیم و چه نیک گستراننده‌ای هستیم!  (۴۸ذاریات)
وَإِلَى ٱلۡأَرۡضِ كَيۡفَ سُطِحَتۡ ٢٠ : و به زمین که چگونه گسترده و هموار گشته است؟ (۲۰غاشیه)
بررسی : سطحت به معنی گستردگی همراه با همواری است.
حضرت مخدومقلی فراغی (رحمة الله علیه) :
هیبت‌ ایله‌ فرش‌ اؤیون‌        هموار ادن‌ ربّیم‌ جلیل
خداوند جلیل ، که با هیبتش سرای فرش [زمین] را هموار و صاف خلق کرده است .
*
۲ـ نورخورشید و ماه
نور خورشید نور اصلی بوده ، و نور ماه بازتابی از آن می باشد . در آیات متعددی از قرآن کریم چنین آمده است که ماه نوری در آسمان و خورشید ضیاء و سراجی برای آن است .
خداوند می‌فرماید :
هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ ٱلشَّمۡسَ ضِيَآءٗ وَٱلۡقَمَرَ نُورٗا … (5یونس)
اوست كسى كه خورشيد را روشنايى بخشيد و ماه را تابان كرد .
وَجَعَلَ ٱلۡقَمَرَ فِيهِنَّ نُورٗا وَجَعَلَ ٱلشَّمۡسَ سِرَاجٗا ١٦  (16نوح)
و ماه را در ميان آنها روشنايى‏‌بخش گردانيد و خورشيد را [چون‏] چراغى قرار داد .
حضرت مخدومقلی فراغی (رحمة الله علیه) گوید :
امر ادیپ‌، بس، بیضه‌نی‌           انوار ادن‌ ربّیم‌ جلیل
خداوند جلیل که با امرش بیضه ای (کنایه از آفتاب) را بسیار پر نور گرداند .
*
۳ـ تضمین روزی از سوی خدا
رزق و روزی همه موجودات مقدر و معین شده است.
خداوند در آیه 6 سوره هود : (وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا وَيَعۡلَمُ مُسۡتَقَرَّهَا وَمُسۡتَوۡدَعَهَاۚ كُلّٞ فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ ٦) رزق و روزی همه جنبندگان و هر موجودی که نیاز به غذا و خوراک دارد را تضمین کرده و آن را امری حتمی و قطعی بر می شمارد . و این معنا را در اندیشه آدمی تقویت می کند که منشأ روزی رسانی خداوند است و آدمی نمی بایست این اندازه حرص داشته باشد.
حضرت مخدومقلی فراغی (رحمة الله علیه) این آیات نورانی قرآن مجید را مد نظر داشته و گوید :
یر یۆزونده‌ هر نه‌ بار، هر نأرسه‌ کی‌ جُنبندأنینگ
رزقینی‌ مقسوم‌ ادیپ‌، طیّار ادن‌ ربّیم‌ جلیل
هر چیزی که در روی زمین است حتی جنبندگان [کوچک و ناچیز] ، روزی آن توسط خداوند جلیل آماده و تقسیم شده است .
*
۴ـ پیروزی موسی (ع) بر فرعون
پيروزى موسی علیه‌السلام در رويارويى با جادوگران فرعونی :
فَغُلِبُوا هُنالِكَ وَ انْقَلَبُوا صاغِرِينَ‌ وَ أُلْقِيَ السَّحَرَةُ ساجِدِينَ‌  قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِينَ‌ رَبِّ مُوسى‌ وَ هارُونَ؛  (اعراف ، ۱۱۹تا ۱۲۲)
در آنجا مغلوب شدند و خوار و كوچك گشتند. و ساحران (همگى) به سجده افتادند. و گفتند ما به پروردگار جهانيان ايمان آورديم. پروردگار موسى و هارون.
بشارت خدا ، به پيروزى موسى و هارون علیهما ‌السلام بر دشمنان‌شان :
وَأَخِي هَٰرُونُ هُوَ أَفۡصَحُ مِنِّي لِسَانٗا فَأَرۡسِلۡهُ مَعِيَ رِدۡءٗا يُصَدِّقُنِيٓۖ إِنِّيٓ أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ ٣٤ قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجۡعَلُ لَكُمَا سُلۡطَٰنٗا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيۡكُمَا بَِٔايَٰتِنَآۚ أَنتُمَا وَمَنِ ٱتَّبَعَكُمَا ٱلۡغَٰلِبُونَ ٣٥  (قصص ،۳۴و۳۵)
و برادرم هارون زبانش از من فصيحتر است ، او را همراه من بفرست تا ياور من باشد و مرا تصديق كند مى‌ترسم مرا تكذيب كنند . فرمود : « بازوان تو را بوسيله برادرت محكم مى‌كنيم و براى شما سلطه و برترى قرار مى‌دهيم و به بركت آيات ما بر شما دست نمى‌يابند ، شما و پيروانتان پيروزيد.»
لطف‌ ادیبان‌ برگچ اۏل           موسی‌غا فتح‌ نصرتی
خداوند لطف و احسانش را شامل حضرت موسی (ع) نموده و فتح و پیروزی را نصیبش گرداند .
*
۵ ـ سرکشی و طغیان فرعون علیه اللعنه
فرعون به صفات مسرف ، طاغی ، عالی ، ذوالاوتاد توصیف گردیده و از سیاستهای شیطانی او با کید فرعون یاد شده است.
فرعون در ابتدا ادعای ربوبیت داشت و می‌گفت: «فَقَالَ أَنَا رَبُّکمُ الْأَعْلَی»«و گفت من پروردگار برتر شما هستم»  (۲۴ نازعات)
سپس پا را فراتر گذاشته و ادعای الوهیت می کند : «وَ قَالَ فِرْعَوْنُ یا أَیهَا الْمَلَأُ مَا عَلِمْتُ لَکم مِّنْ إِلَهٍ غَیرِی»«و فرعون گفت : ای جمعیت اشراف من خدایی جز خودم برای شما سراغ ندارم».  (۳۸ قصص)
دِینه دَعوت اَیلاگچ ،         فِرعَونِنگ آرتِب شِرکتی
در هنگام دعوت به دین از طرف حضرت موسی (ع) ، شرک و بت پرستی فرعون زیاد می شد .
*
۶ ـ تبدیل عصا به اژدها و پل
فَأَلۡقَىٰ مُوسَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلۡقَفُ مَا يَأۡفِكُونَ ٤٥  (۴۵شعراء)
: سپس موسی عصایش را افکند ؛ ناگهان [به اژدهایی تبدیل شد و] آنچه را به دروغ ساخته بودند بلعید.
چوب همّت‌نی‌ جهانخوار        مار ادن‌ ربّیم‌ جلیل
خداوند جلیلی که چوب [ناچیز] موسی را ، به ماری عظیم و جهانخوار تبدیل نمود .
*
۷ـ سرپیجی قارون از پرداخت زکات :
قَالَ إِنَّمَآ أُوتِيتُهُۥ عَلَىٰ عِلۡمٍ عِندِيٓۚ أَوَ لَمۡ يَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ قَدۡ أَهۡلَكَ مِن مِن قَبۡلِهِۦ مِنَ ٱلۡقُرُونِ مَنۡ هُوَ أَشَدُّ مِنۡهُ قُوَّةٗ وَأَكۡثَرُ جَمۡعٗاۚ وَلَا يُسَۡٔلُ عَن ذُنُوبِهِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ ٧٨    (۷۸قصص)
[قارون] گفت : « آنچه به من داده شده ، در نتیجۀ [قدرت و] دانشی است که نزد من است ». آیا نمی‌دانست که الله نسل‌هایی را پیش از وی نابود کرده بود که از او نیرومندتر و ثروتمندتر بودند؟ و [روز قیامت ، اینگونه] مجرمان از گناهانشان پرسيده نمى‌شوند [و بى‌حساب دوزخ مى‌روند] .
کیم‌لری‌ قارون‌کیبی‌ ییغمیشدی‌ خیر-احسانی‌ یۏق‌
کسانی هم در این دنیا مانند قارون خیر و احسانی نداشته ، فقط مشغول جمع آوری مال دنیا بودند .
***
۸ ـ علم لَدُنی در بیان فراغی
فَوَجَدَا عَبۡدٗا مِّنۡ عِبَادِنَآ ءَاتَيۡنَٰهُ رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِنَا وَعَلَّمۡنَٰهُ مِن لَّدُنَّا عِلۡمٗا ٦٥  (65 کهف)
[در آنجا] بنده‌ای از بندگان ما [= خَضِر] را یافتند که از جانب خویش به او رحمتی داده بودیم و از نزد خود به وی دانشی [که این قصه آن را در بر دارد] آموخته بودیم.
کلمه « لَدُن » در زبان عربی به معنای « نزد » است و یاء آن یای نسبت است . مقصود از علم لدن علومی است که بدون تعلیم و تعلّم و بی‌واسطه از خداوند متعال دریافت می‌شود .
به عبارت دیگر علم لدنّی ، علمی است که از طریق کشف و الهام بدست می‌آید و نام دیگر آن علم اعلیٰ است . این علم ، مختصّ اهل قرب است و تنها با تعلیم و تفهیم ربّانی بدون واسطهٔ بشر به دست می‌آید نه با دلایل عقلی و شواهد نقلی .
در ضرب المثل  ترکمنی (آتالارنَقلی) هم داریم که می گوید : قویما قورساق بولماسا ، دورتما قورساق نئیله سین .   (آتالار نقلی ، قاضی ، ص۶۵)
منظور از «قویما قورساق» در اینجا همان علم لَدُن است .
حضرت مخدومقلی فراغی (رح) :
کشف‌ ادیپ‌ علم‌‌ لَدُن‌ نی ‌، اهل عرفان‌ ایله‌ گیل       بی‌خبر دل‌لرگه‌ سر‌ّ آشکار ادن‌ ربّیم‌ جلیل
ای خداوند جلیلی که به دلهای نا آگاه ، اسرار مکنون الهی را آشکار نموده ای ، علم لدن را برایم کشف نموده و از عارفان خاصّ درگاهت گردان .
https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/05/IMG09042811.jpg 404 606 edmin https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/04/logo3-300x103.png edmin2021-08-10 15:36:382021-09-10 15:44:00شرح و بررسی شعر ربیم جلیل‎
edmin

نظریه بی نهایت بودن معانی

1400/03/20/در آرا و اندیشه ها, دیدگاه، نظریه ها قوانین علمی, مختوم‌قلی فراغی

آرا و اندیشه های حضرت مختوم قلی فراغی«رضی الله عنه ورضوا عنه» از دیدگاه ، نظریه ها و قوانین علمی؛

انتشارات مختوم قلی فراغی؛

مولف؛ محمد عبدالصمد(صمد)بدراق نژاد؛

نظریه بی نهایت بودن معانی

سوزیم قیسغه ،شرحی کوپ؛
ترجمه؛ سخنم کوتاه، شرح آن بسیار

توضیح اول؛ طبق اصل جایگشت وترکیب بی نهایت حروف،در ریاضیات الهی،هر کلمه بی نهایت معنی دارد،میلیارد ها کتاب در زبان ها و اقوام ملل از ،۲۸یا ۳۲حرف مشتق شده است،باپیروی از قواعد و دستور زبان ملت های مختلف،

 

توضیح دوم: حضرت مختوم قلی فراغی ،درنظریه ها،و ذوق هایش هم فیلسوف دانشمند است وهم مرشد دینی

 

توضیح سوم؛ ارزش یک سخن از نظر مختوم قلی فراغی برابر با بی نهایت است،دراین باره چنین می گوید،سخن خوش بی پایان است.

توضیح چهارم؛
از نظر فلاسفه پیشا سقراطی،همان گونه که اندیشه وحکمت آغاز وپایانی ندارد،در اندازه نیز همیشه بی کران می باشد.

 

توضیح پنجم؛
از نظر فلسفی چیزی که همیشه است در جوهر بی کران می باشد،علوم مسبوق به زمان نمی باشند.

 

توضیح ششم؛

قوانین ترمو دینامیک ،براساس قواعد و دستور زبان ملل،نقض نمی گردد ودر سراسر گیتی دگرگون نمی شود،صامت ،الف،ب وج،دوبار درکنار هم قرار نمی گیرند اگر چنین شود معنی از آنها،متبادر نمی شود،علت آن بود که با قوانین ونظم حاکم بر جهان هم خوانی ندارد،مانند،بب،ججج،ااا

 

توضیح هفتم؛
در همه اشعار، شاعران آسمانی جهان، قوانین ترمودینامیک نقض نمی گردد، یعنی یک بیت دوبار، در یک معنی تکرار نمی شود.

 

توضیح هفتم؛
در علوم انفورماتیک وکامپیوتر ،هم قوانین ترمودینامیک نقض نمی گردد، ما در شبکه جهانی اینترنت ، بی نهایت می توانیم ،وب ایجاد کنیم اما بدون تکرار، و در صفحه کامپیوتر ، نمی توان دو عدد ، نیو فولدیر ، هم نام ایجاد کنیم و داشته باشیم.

 

https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/05/IMG09042811.jpg 404 606 edmin https://www.cfctc.ir/wp-content/uploads/2021/04/logo3-300x103.png edmin2021-06-10 20:37:442021-06-10 20:38:09نظریه بی نهایت بودن معانی
صفحه 2 از 212

جستجو در سایت

اهداف بنیاد فرهنگی نظریه همگرایی تمدن ها

1- ایجاد انقلاب علمی در جهان اسلام با بینش منظم عقلانیت ریاضی
2- نهادینه کردن تئوری توسعه علمی در فرهنگ علمی کشورهای اسلامی (سوال، فرضیه، نظریه، تئوری،اصل و قانون)
3- پایین آوردن سن دانشمندان کشورهای اسلامی به 25 الی 30 سال
4- ایجاد تفاهم و دوستی در جهان بین الملل از راه علم

منشور بنیاد همگرایی تمدنها
مولف: صمد بدراق نژاد

تماس با ما:

آدرس: ایران ، استان گلستان ، شهرستان علی آباد کتول؛ خیابان بی بی شیروان؛ ترکمن صحرا؛ روستای بدراق نوری خان؛ خیابان جلال الدین محمد بلخی(مولوی)؛ خیابان عرفان ، عرفان اول؛ کدپستی ۴۹۴۸۱-۱۷۳۳۳

شماره تماس:   ۰۹۹۰۶۵۲۵۰۴۵  –  09119477464

رفتن به بالا