آرا و اندیشه های حضرت حکیم نظامی گنجه ای (رضی الله عنه و رضوا عنه)، نظریه معلم
آرا و اندیشه های حضرت حکیم نظامی گنجه ای (رضی الله عنه و رضوا عنه)، نظریه معلم
اساسی ترین بحث دراین نظریه، پروردگار عالمیان شعور انسانی را از جایگاه علم و حکمت، به وعده وحدانیت، هدایت فرمود.
خدایا جهان پادشاهی توراست
زما خدمت آید خدائی توراست
پناه بلندی و پستی توئی
همه نیستند آنچه هستی توئی
همه آفریدست بالا وپست
توئی آفریننده هرچه هست
توئی برترین دانش آموز پاک
زدانش قلم رانده بر لوح خاک
توضیح اول؛
عالم نوری است که به دل مومن راه یابد، به خدای یا به کار خدای یا به حکم خدای.
توضیح دوم؛
منبع علم، عقل ودل است، بدانکه مصدر منشاء جمله علوم حضرت الهی است.
توضیح سوم؛
علم و عمل نتیجه صحت ایمان است.
توضیح چهارم؛
معلم (خداوند) دانش و دانستن را می آموزد.
توضیح ششم؛
انشاء علم از او به حساب طاقت بشری است.
توضیح هفتم؛
علم بدون معلم (خداوند ) را نه می توان دانست، و نه می توان یافت.
توضیح هشتم؛
خداوند هم علم می آموزد، هم عمل
توضیح نهم؛
حق تعالی امر به تقوی فرمود، و آنگاه تعلیم بر آن مرتب گردانید.
توضیح دهم؛
علم، راه یافتن به فضای بی پایان ملکوتی بود.
توضیح یازدهم؛
علم، در است و ظهور نور حقیقت در بشریت بود.
توضیح دوازدهم؛
آنکس که توشه ای از علم برد، بیننده دیده شود، و دیده بیننده.
منابع و ماخذ؛
۱-فرهنگ نظریه های عرفای جهان اسلام، جلد دوم، مولف صمد بدراق نژاد، انتشارات مختومقلی فراغی.
۲-فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تالیف، پروفسور سید جعفر سجادی (رحمه الله علیه)، استاد فلسفه و تصوف دانشگاه تهران.
۳-پنج گنج حکیم نظامی گنجه ای
اصلاح توضیح اول؛
علم نوری است که به دل مومن راه یابد،به خدای یا به کار خدای یا به حکم خدای.
توضیح سیزدهم؛
حضرت عطار (رضی الله عنه ورضوا عنه)در ذکر ابوحفص حداد،قدس الله روحه العزیز،چنین می فرماید؛
کسی به بزرگی او نبود در وقت وی ودر ریاضت و کرامت ومروت و فتوت بی نظیر بود ودرکشف و بیان یگانه و معلم وملقن او بی واسطه خدای عزوجل بود.
توضیح چهاردهم؛
قال الله تعالی؛وبیاموخت آدم را نام های اشیا را همه باز پیش کرد آن اشیا را،بر فرشتگان پس گفت،خبر دهید مرا بنام های این چیزها اگر هستید راستگویان،(سوره بقره،آیه ۳۱)
توضیح پانزدهم؛
قال الله تعالی؛
بنام های این چیز ها را اگر هستید،راستگویان گفتند بپاکی یاد می کنیم ترا نیست هیچ دانشی بما مگر آنچه تو آموختی ما را هر آئینه توئی دانا با حکمت(۳۲،بقره)
توضیح شانزدهم:
حضرت حکیم فردوسی (رضی الله عنه ورضوا عنه)می فرماید:
به نام خداوند جان وخرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد
خداوند نام وخداوند جای
خداوند روزی ده رهنمای
توضیح هفدهم؛
حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی(رضی الله عنه ورضوا عنه)می فرماید؛
این تن اگر کم تندی راه دلم کم زندی
راه شدی تابندی این همه گفتار مرا