آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۲۲)
بسم الله الرحمن الرحیم
فهرست مطالب:
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۲۲)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق و بررسی : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
(از صفحۀ ۸۹ تا صفحۀ ۱۰۹ نسخۀ قاضی فراغی)
۱ـ مال دنیا مایٖۀ تفاخر و فخرفروشى در برابر یكدیگر :
ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا لَعِبٞ وَلَهۡوٞ وَزِينَةٞ وَتَفَاخُرُۢ بَيۡنَكُمۡ وَتَكَاثُرٞ فِي ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِۖ … ٢٠ (حدید)
بدانید که زندگى دنیا، بازیچه و سرگرمى و زیور، و فخرفروشى در برابر یكدیگر و افزون‌طلبى در اموال و فرزندان است؛ …
مسلمان‌لار، مال دنیا مایا‌سی
گؤرۆنمکدیر بیر-بیرینه بزه‌نیپ
*
۲ـ هر گاه اجل بیاید به تاخیر نمی افتد :
يَغۡفِرۡ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمۡ وَيُؤَخِّرۡكُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّىۚ إِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ إِذَا جَآءَ لَا يُؤَخَّرُۚ لَوۡ كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٤ (نوح)
[که اگر چنین کردید، الله] گناهانتان را می‌آمرزد و تا زمان معیّنی به شما مهلت می‌دهد؛ زیرا هنگامی که اجل الهی فرا رسد، تأخیر نخواهد داشت، اگر می‌دانستید»
اجل قویموش اوق-کزینی کیریشه
بیلیپ بۏلماز نأوقت جانا اریشه
نه دو‌رو‌پ سن آغا-دؤنه یؤریشه
عُمرۆنگ اوغور آلیپ گیتمز او‌زانیپ
*
(صفحۀ ۹۰ نسخۀ قاضی فراغی)
۳ـ باد در اختیار و نیز چشمۀ مس [گداخته] در تسخیر حضرت سلیمان (ع) :
وَلِسُلَيۡمَٰنَ ٱلرِّيحَ غُدُوُّهَا شَهۡرٞ وَرَوَاحُهَا شَهۡرٞۖ وَأَسَلۡنَا لَهُۥ عَيۡنَ ٱلۡقِطۡرِۖ … (سبأ12)
و برای سلیمان، باد را [به خدمت گماشتیم] که [در وزشِ] صبحگاهان، مسیر یک ماهه را طی می‌کرد و شامگاهان [نیز] مسیر یک ماهه را می‌پیمود ؛ و چشمۀ مس [گداخته] را برایش روان ساختیم …
سووا، یله حکمی گچن سلیمان
باق، اولاردان نه نام قالدی، نه نشان
*
(صفحۀ ۹۲ نسخۀ قاضی فراغی)
۴ـ بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ :
دراول هر سوره بغیر از سوره توبه و در سوره نمل آیه 30 ضمن آیه نیز آمده است : إِنَّهُۥ مِن سُلَيۡمَٰنَ وَإِنَّهُۥ بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ٣٠
و نیز “بسم الله” در سوره هود آیه41 نیز آمده است : وَقَالَ ٱرۡكَبُواْ فِيهَا بِسۡمِ ٱللَّهِ مَجۡرٜىٰهَا وَمُرۡسَىٰهَآۚ إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ ٤١
بهشت قاپی سیندا گلیپ دؤراندا “بسم الله” دییپ ، ایشیک آچدی محمد
*
(صفحۀ ۹۳ نسخۀ قاضی فراغی)
۵ ـ حساب و میزان ترازوی روز قیامت حق است :
وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡٔٗاۖ وَإِن كَانَ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٍ أَتَيۡنَا بِهَاۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَٰسِبِينَ ٤٧ (انبیاء)
روز قیامت ، ما ترازوهای عدل را [برای حسابرسی در میان] می‌نهیم ؛ آنگاه به هیچ کس [کمترین] ستمی نمی‌شود ؛ و اگر [کردارشان] همسنگِ دانۀ خَردَلی باشد ، آن را [به حساب] می‌آوریم ؛ و کافی است که ما حسابرس باشیم .
آندا میزان تره‌زی‌سین قو‌رارلار
اعماللارینگ اۏشۏل یرده سۏرارلار
*
(صفحۀ ۹۴ نسخۀ قاضی فراغی)
۶ـ حضرت محمد (ص) آخرین پیامبر :
مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَآ أَحَدٖ مِّن رِّجَالِكُمۡ وَلَٰكِن رَّسُولَ ٱللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ ۗ … ٤٠ (احزاب)
محمد هرگز پدر هیچ‌یک از مردان شما [از جمله زید] نیست ؛ بلکه رسول الله و خاتم پیامبران است …
پیغمبر یوق ایزیندان نور دؤکولر یوزونده
*
محمدنی سرور ایلأپ جهانا
دییدی: «پیغمبرِ آخر زمانا»
*
۷ـ هر كس كار نيكى انجام دهد، ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت :
مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ عَشۡرُ أَمۡثَالِهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَىٰٓ إِلَّا مِثۡلَهَا وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ ١٦٠ (انعام)
[در آن روز،] هر [مؤمنی] كه كار نیكى بیاورد ، ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر کس كار بدى بیاورد ، جز مانند آن کیفر نخواهد دید ؛ و به آنان ستم نخواهد شد .
حق اوچین برله ماله هر بیرینه اون تاییار
٭
بوُ دنیاده بیره اون برر اول پروردگار (صفحه۱۰۰)
*
(صفحۀ ۱۰۰ نسخۀ قاضی فراغی)
۸ـ مزد آخرت بغیر حساب است :
… وَمَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَدۡخُلُونَ ٱلۡجَنَّةَ يُرۡزَقُونَ فِيهَا بِغَيۡرِ حِسَابٖ ٤٠ (غافر)
و مردان و زنان مؤمن و نیکوکار، به بهشت وارد می‌شوند و در آنجا از نعمتِ بی‌شمار برخوردار خواهند شد.
بولار آخرت مُزدی بی حساب و بی شمار
*
(صفحۀ ۱۰۲ نسخۀ قاضی فراغی)
۹ـ هر نفسی مرگ را خواهد چشید :
كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۖ ثُمَّ إِلَيۡنَا تُرۡجَعُونَ ٥٧ (عنکبوت)
هر کسی چشندۀ [طعم] مرگ است ؛ آنگاه به سوی ما بازگردانده می‌شوید.
حیوان، انسان شانیندا
اجل باردیر یانیندا
*
(صفحۀ ۱۰۳ نسخۀ قاضی فراغی)
۱۰ـ مرگ ، انسان را هر کجا که باشد در می یابد :
أَيۡنَمَا تَكُونُواْ يُدۡرِككُّمُ ٱلۡمَوۡتُ وَلَوۡ كُنتُمۡ فِي بُرُوجٖ مُّشَيَّدَةٖۗ … (78 نساء)
هر کجا باشید ، مرگ شما را درمی‌یابد ؛ هر چند که در برج‌های استوار باشید .
اجلینگدن قورقوُب گیرسنگ عمانا قورقوُدان نه پیدا گیده جک جانا
عمرینگ آخر بولوُپ دولسا پیمانا خشخاشینگ سامانی باشی سیندیرار
*
(صفحۀ ۱۰۴ نسخۀ قاضی فراغی)
۱۱ـ نعره وحشتناک جهنّم از شدّت خشم :
إِذَآ أُلۡقُواْ فِيهَا سَمِعُواْ لَهَا شَهِيقٗا وَهِيَ تَفُورُ ٧ تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ ٱلۡغَيۡظِۖ … (ملک)
هنگامی که در آن انداخته شوند ، نعره‌ای [وحشتناک] از آن می‌شنوند ، در حالی که می‌جوشد. از شدت خشم، نزدیک است [جهنم] پاره‌پاره شود.
مختومقلی بویون قویغون فرمانه قیامت گون حیفینگ گلسین بو جانه
جهنّــــم قهریندان چکسه زبانه نِر بوُغرا صفت لی ایچیان چاقـــارلار
*
هر کیم اوز حالینا آغلار، نه آتا اوغلا باقار
کۆکره‌ییر هم تیتره‌ییر قهری-غضب بیرله سقر
*
(صفحۀ ۱۰۶ نسخۀ قاضی فراغی)
۱۲ـ نهرهاى زلال و جارى بهشت
مَّثَلُ ٱلۡجَنَّةِ ٱلَّتِي وُعِدَ ٱلۡمُتَّقُونَۖ فِيهَآ أَنۡهَٰرٞ مِّن مَّآءٍ غَيۡرِ ءَاسِنٖ وَأَنۡهَٰرٞ مِّن لَّبَنٖ لَّمۡ يَتَغَيَّرۡ طَعۡمُهُۥ وَأَنۡهَٰرٞ مِّنۡ خَمۡرٖ لَّذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ وَأَنۡهَٰرٞ مِّنۡ عَسَلٖ مُّصَفّٗىۖ … (15)
توصیف بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده ، [چنین است كه:] در آن ، جویبارهایی از آبی [خالص و زلال] که بو و مزه‌اش تغییر نکرده ؛1 و جویبارهایی از شیری كه طعمش دگرگون نگشته ؛2 و جویبارهایی از شرابی كه مایۀ لذتِ نوشندگان است ؛3 و جویبارهایی از عسل ناب است.4
بالدان دیر ، سویت دن دیر آقان بوُلاغی
مؤمن لرینگ براغ بوُلار اوُلاغی
*
بَهشتَه اوغراسنگ یول لرِنگ آباد
ایچِنده دورت آرِق آبی دن غاندیر
*
۱۳ـ اعراض و روگردانی از یاد خدا، موجب نابینایی در قیامت است :
وَمَنۡ أَعۡرَضَ عَن ذِكۡرِي فَإِنَّ لَهُۥ مَعِيشَةٗ ضَنكٗا وَنَحۡشُرُهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَعۡمَىٰ ١٢٤
و کسی که از یاد من رویگردان شود ، یقیناً زندگی سختی خواهد داشت و روز قیامت او را نابینا برمی‌انگیزیم.
دنیا بیلن دین‌لرینی بوزان‌لار غیبت سؤزلأپ، یالان گواه دۆزن‌لر
نا محـرمه نظر سالیپ گزن لر موُندا گؤزلی بوُلسا ، اوندا کؤر چیقار
*
کیم اوُقیپ اوُنوُتسه حقینگ کلامین قیامت گون ایکی گؤزی کؤر بولار
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.