آرا و اندیشه های حضرت مختوم قلی فراغی / نظریه هجده هزار عالم
آرا و اندیشه های حضرت مختوم قلی فراغی / نظریه هجده هزار عالم
فرهنگ نظریه های عرفای جهان اسلام؛
جلد دوم؛ انتشارات مختوم قلی فراغی؛
مولف؛ محمد عبدالصمد(صمد) بدراق نژاد.
اون سکیز مونگ عالم اهلین بار ادین ربیم جلیل
دونده ریب درگاهینده هم زار ادن ربیم جلیل
ترجمه؛ خداوند هجده هزار عالم را پدید آورده و از حیث قبول و آشکار شدن، هستی به فیض او محتاج هستند
توضیح اول؛ به عقیده پیشینیان هجده عالم وجود دارد،-۱- هستی مطلق-۲- علم مضاف بر ذات-۳- فلک اطلس-۴- فلک ثوابت-۵- فلک زحل-۶- فلک مشتری-۷- فلک زهره -۸- فلک شمس -۹- فلک مریخ -۱۰- فلک عطارد -۱۱- فلک قمر -۱۲- باد -۱۳- آتش -۱۴- آب -۱۵- خاک (عناصر اربعه) -۱۶- جمادات -۱۷- نباتات -۱۸- حیوانات(نام این سه موالید سه گانه ) میان عرب هزار آخرین ارقام است از جهت تفضیل هر عالم هزار به شمار آمده و بدین ترتیب هجده هزار عالم وجود پیدا کرده است، برخی این هجده عالم را به ترتیب -۱- عقل کل -۲- نفس کل -۳- نه فلک -۴- چهار عنصر -۵- موالید ثلاثه دانسته اند که افاده دیگری از حکماست
توضیح دوم؛
کلمه حی یعنی زنده جاوید به حساب جمله هجده است، حی از اسما حسنی می باشد
توضیح سوم؛
بین ترکان دیرین، ۹، عدد مقدسی است و هجده دو برابر رقم مزبور است
توضیح چهارم؛
هجده هزار عالم صورت الهی است و ظلمات ممکنات را به انوار تجلی وجوبی چون ماه منیر گردانیده و رحمت عام خداوند ساکنان عرصه امکان را از حضیض نیستی به اوج هستی رسانیده است
توضیح پنجم؛
هجده هزار عالم تجلی ذات الهی در صور جمیع ممکنات این صورت ممکنات را عرفای کبار امری معقول می دانند و در علم خداوند ثابت است در واقع وجود حقیقتی واحد است الا اینکه آن را چون از لحاظ مظاهر آن نگرند متعدد و متکثر بینند، و اشکال گوناگون را خلق گویند اما وقتی آن وجود را از لحاظ ذات و حقیقت بنگرند آن همه کثرات را به وحدت راجع بینند و آن وحدت را عین حق دانند
توضیح ششم؛
براساس تئوری اعداد، بی نهایت عالم وجود دارد، و روئیت آن برای یک ناظر بیرونی امکان پذیر نیست
توضیح هفتم؛
طبق اصل انسجام همه عالم، کل واحدی را تشکیل می دهند .
منابع و ماخذ
1.-شرح مثنوی شریف، عبدالباقی گولپینارلی، مترجم؛ پروفسور توفیق سبحانی
2.گلشن راز شیخ محمود شبستری