سلسله مقالات فرهنگ قرآنی فراغی (۱)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
زمین
قرآن بارها و بارها پهناوری و وسعت بسیار زیاد زمین را به عنوان نشانه ای محسوس و قابل درک به انسان ها یادآور شد : وَإِلَى ٱلۡأَرۡضِ كَيۡفَ سُطِحَتۡ ٢٠ : و به زمین که چگونه گسترده و هموار گشته است؟
بررسی : سطحت به معنی گستردگی همراه با همواری است.

وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ بِسَاطٗا ١٩ : و خداوند زمین را براى شما فرش گسترده اى قرار داد . بررسی : این تشبیه است . اگر در مناطق جلگه ای ( که ناهمواری وجود ندارد ) بنگریم ، زمین به واقع شبیه به فرشی گسترده است.

وَيَوۡمَ نُسَيِّرُ ٱلۡجِبَالَ وَتَرَى ٱلۡأَرۡضَ بَارِزَةٗ وَحَشَرۡنَٰهُمۡ فَلَمۡ نُغَادِرۡ مِنۡهُمۡ أَحَدٗا ٤٧
: و روزى را به خاطر بیاور که کوه ها را به حرکت درآوریم و زمین را آشکار و مسطح مى بینى و همه آنان [انسانها] را برمى انگیزیم ، و احدى از ایشان را فروگذار نخواهیم کرد . بررسی : منظور از « بارزة » مسطح ـ بدون پستی و بلندی ـ است .
حضرت مخدومقلی فراغی (رحمة الله علیه) :
هیبتیله‌ فرشنی هموار ایدان‌ ربّیم‌ جلیل
(نسخه قدیمی قاضی صفحه ۳۳۵)