سلسله مقالات فرهنگ قرآنی و اسلامی فراغی (1)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریه همگرایی تمدن ها)

همواری زمین

قرآن بارها و بارها همواری و وسعت بسیار زیاد زمین را به عنوان نشانه ای محسوس و قابل درک به انسان ها یادآور شده از جمله :
وَٱلۡأَرۡضَ فَرَشۡنَٰهَا فَنِعۡمَ ٱلۡمَٰهِدُونَ ٤٨ : و زمین را [برای زندگی] گستردیم و چه نیک گستراننده‌ای هستیم! (۴۸ذاریات)
وَإِلَى ٱلۡأَرۡضِ كَيۡفَ سُطِحَتۡ ٢٠ : و به زمین که چگونه گسترده و هموار گشته است؟ (۲۰غاشیه)
بررسی : سطحت به معنی گستردگی همراه با همواری است.
اگر خداوند زمین را نمی گستراند و فقط از سلسله کوه ها پوشیده مى شد صلاحیت کشت و زرع و سکونت را نداشت و جانداران کمال حیات خود را نمى یافتند. سطح زمین به طور کامل برجسته و ناهموار خلق نشد که اگر این گونه آفریده می شد انسان در این زمین نمی توانست به خوبی زندگی نماید ، و اسباب راحتی خود را فراهم آورد.
توجه : قرآن علاوه بر همواری های زمین به ناهمواری ها و پستی و بلندی های آن نیز اشاره کرده است :
: وَمِنَ ٱلۡجِبَالِ جُدَدُۢ بِيضٞ وَحُمۡرٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهَا وَغَرَابِيبُ سُودٞ ٢٧
و از کوه‌ها [نیز رگه‌ها و] راه‌هایی سفید و قرمز و كاملاً سیاه [آفریدیم] که رنگهایش گوناگون است؟ (27فاطر)

وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ بِسَاطٗا ١٩ : و خداوند زمین را براى شما فرش گسترده اى قرار داد .(۱۹نوح) بررسی : این تشبیه است . اگر در مناطق جلگه ای ( که ناهمواری وجود ندارد ) بنگریم ، زمین به واقع شبیه به فرشی گسترده است.

وَيَوۡمَ نُسَيِّرُ ٱلۡجِبَالَ وَتَرَى ٱلۡأَرۡضَ بَارِزَةٗ وَحَشَرۡنَٰهُمۡ فَلَمۡ نُغَادِرۡ مِنۡهُمۡ أَحَدٗا ٤٧
: و روزى را به خاطر بیاور که کوه ها را به حرکت درآوریم و زمین را آشکار و مسطح مى بینى و همه آنان [انسانها] را برمى انگیزیم ، و احدى از ایشان را فروگذار نخواهیم کرد . (۴۷کهف) بررسی : منظور از « بارزة » مسطح ـ بدون پستی و بلندی ـ است .
حضرت مخدومقلی فراغی (رحمة الله علیه) :
هیبت‌ ایله‌ فرش‌ اؤیون‌ هموار ادن‌ ربّیم‌ جلیل
خداوند جلیل ، که با هیبتش سرای فرش [زمین] را هموار و صاف خلق کرده است .

منابع :
۱- قرآن مجید
۲-سایت پرسمان دانشگاهیان
۳- نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی، با همکاری استادان عطاگزلی، تاقی‌زاده ، گری .
۴- دیوان کامل مختومقلی فراغی به اهتمام استاد مراد دوردی قاضی .
۵- سایت جامع التفاسیر و الترجمات .