آرا و اندیشه های حضرت حکیم نظامی گنجه ای (رضی الله عنه و رضوا عنه)، نظریه معلم

اساسی ترین بحث دراین نظریه، پروردگار عالمیان شعور انسانی را از جایگاه علم و حکمت، به وعده وحدانیت، هدایت فرمود.

خدایا جهان پادشاهی توراست
زما خدمت آید خدائی توراست
پناه بلندی و پستی توئی
همه نیستند آنچه هستی توئی
همه آفریدست بالا وپست
توئی آفریننده هرچه هست
توئی برترین دانش آموز پاک
زدانش قلم رانده بر لوح خاک

توضیح اول؛
عالم نوری است که به دل مومن راه یابد، به خدای یا به کار خدای یا به حکم خدای.

توضیح دوم؛
منبع علم، عقل ودل است، بدانکه مصدر منشاء جمله علوم حضرت الهی است.

توضیح سوم؛
علم و عمل نتیجه صحت ایمان است.

توضیح چهارم؛
معلم (خداوند) دانش و دانستن را می آموزد.

توضیح ششم؛
انشاء علم از او به حساب طاقت بشری است.

توضیح هفتم؛
علم بدون معلم (خداوند ) را نه می توان دانست، و نه می توان یافت.

توضیح هشتم؛
خداوند هم علم می آموزد، هم عمل

توضیح نهم؛
حق تعالی امر به تقوی فرمود، و آنگاه تعلیم بر آن مرتب گردانید.

توضیح دهم؛
علم، راه یافتن به فضای بی پایان ملکوتی بود.

توضیح یازدهم؛
علم، در است و ظهور نور حقیقت در بشریت بود.

توضیح دوازدهم؛
آنکس که توشه ای از علم برد، بیننده دیده شود، و دیده بیننده.

منابع و ماخذ؛
۱-فرهنگ نظریه های عرفای جهان اسلام، جلد دوم، مولف صمد بدراق نژاد، انتشارات مختومقلی فراغی.
۲-فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تالیف، پروفسور سید جعفر سجادی (رحمه الله علیه)، استاد فلسفه و تصوف دانشگاه تهران.
۳-پنج گنج حکیم نظامی گنجه ای