تفاوت رزق و روزی انسانها در لابلای اشعار فراغی
سلسله مقالات فرهنگ قرآنی و اسلامی فراغی (۱۰)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریه همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
تفاوت رزق و روزی انسانها در لابلای اشعار فراغی
بسط به معنای پهن کردن و گستردن است ، و بِساط به معنی هر چه پهن شود واللهُ جَعَلَ لَکُم الاَرضَ بِساطاً «خداوند زمین را برای شما بگسترد». (۱۹ نوح)
قبض نیز به معنای گرفتن چیزی با کف و انگشتان است فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِن أَثَرِ الرَّسُولِ «من کفی از رد پای رسول را گرفتم». (۹۶ طه)
-قبض و بسط در قرآن بیشتر به معنای مجازی تضییق )تنگ‌دست گردانیدن ) و توسعه )دارا گردانیدن) به کار رفته و معادل « اقتار و رفاه» است؛
وَاللهُ یَقْبِضُ و یَبْسُطُ و اِلَیهِ تُرجَعُونَ «خداست که تنگنا و همچنین گشایش به وجود می‌آورد ، همه به سوی او باز می‌گردید» .(۲۴۵ بقره)
در قرآن ، هیچ تلازمی بین کفر و ایمان با فقر و ثروتمندی نیست . زیرا هم کفّار فقیر و ثروتمند در قرآن آمده و هم مؤمنین ثروتمند و فقیر . بنابر این از نظر قرآن : داشتن مهم نیست. استفاده کردن مهم است .
از طرف ديگر رازق فقط خداست . بیش و کم رزق هم فقط به دست خداست .
خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد :
وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ … ( ۷۱نحل) ؛
و خدا بعضى از شما را در روزى بر بعضى ديگر برترى داده است .
حاصل آنكه خداوند بعضي را بر بعضي از جهت رزق ، فضيلت بخشيده است .
مطلب دوم : خداوند در قرآن می فرماید :
لَهُ مَقاليدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَليمٌ ؛ (۱۲شوری)
كليدهاى آسمانها و زمين از آنِ اوست . براى هر كس كه بخواهد روزى را گشاده يا تنگ مىگرداند . اوست كه بر هر چيزى داناست.
با اين بيان مشخص مي‌گردد كه کلید باب رزق فقط به دست خداست . بسط و قَدر در رزق ، یک واقعیت است كه نتیجة آن ثروتمندی و فقر مي‌باشد . پس خداوند فقط بسط دهنده است و قبض ، همان عدمِ بسط است .
کیمنی درویش ایله‌میش گویا تنینده جانی یۏق کیمنی یوز عشرت بیله کیم‌نینگ اییرگه نانی یۏق
کیم لری قارون‌کیبی ییغمیشدی خیر- احسانی یۏق هم بو دنیا ، هم اۏ دنیا کیم لرینگ آرمانی یۏق
*
بیره ونی شاه ادر، برر کؤپ رواج بیر نیچه‌لر ییغلار، بیر پولا محتاج
کیم لر چاره تاپماز، اوتر ناعلاج هر کیمه یوز اَلَم قۏییار بو دنیا
*
کیم‌لرده آلتین تاج‌دیر کیم‌لر سایل، محتاج‌دیر
کیم‌لر دۆیپدن غلّا‌ج‌دیر کیم فرش، هالی گؤزلأر
کیم نان تاپماز اییمأگه کیم یر تاپماز قۏیماغا
کیم دۏن تاپماز گیمأگه کیم تِرمه شالی‌گؤزلأر
*
کیم‌لره بردی خداییم عیش و عشرت بی‌حساب کیمسه‌لر حسرت بیلن نان تاپمایین، باغری کباب
کیم‌لره راحت باغیشلاپ، کیم‌لره بردی عذاب دنیا بیر کرونسرای‌دیر، اوتدی موندان صبح و شب
هر کیمه تقدیری قسمت روزگار اتگن کریم
کیم‌لری شاه ایله ییپ، بردی مُرَصّع تاج آنگا کیم‌لری فقر و فنادا ایله دی محتاج آنگا
نیچه لرگه بردی دولت، نیچه لر غلّاج آنگا دوستوم دییپ لطف قیلدی لیلة المعراج آنگا
مصطفانینگ دوستلارینی چاریار اتگن کریم
*
کیمنی غنی قیلدی، کیم‌لرنی غلّا ج یۏقسۇزنی بایلارا ایله‌دی محتاج
***
…………………………
توضیح : حکمت در تفاوت رزق و روزی
۱ـ تا برخی ، خدمتگزار برخی دیگر باشند .خداوند متعال می فرماید :
أَهُمۡ يَقۡسِمُونَ رَحۡمَتَ رَبِّكَۚ نَحۡنُ قَسَمۡنَا بَيۡنَهُم مَّعِيشَتَهُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ وَرَفَعۡنَا بَعۡضَهُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَتَّخِذَ بَعۡضُهُم بَعۡضٗا سُخۡرِيّٗاۗ وَرَحۡمَتُ رَبِّكَ خَيۡرٞ مِّمَّا يَجۡمَعُونَ ٣٢
آیا آنان رحمت پروردگارت را تقسیم مى‌كنند؟ ماییم كه روزی [و معیشت] آنان را در زندگى دنیا میانشان تقسیم كرده‌ایم و آنان را نسبت به هم ، به درجاتى برتری بخشیده‌ایم تا از خدماتِ [متقابلِ] یكدیگر استفاده كنند ؛ و رحمت پروردگارت از اموالى كه جمع مى‌كنند بهتر است . (۳۲ زخرف)
۲ـ دومین حکمت تفاوت در روزی ، باز داشتن و جلو گیری از ظلم است . ارشاد باری تعالی جل جلاله است :
وَلَوۡ بَسَطَ ٱللَّهُ ٱلرِّزۡقَ لِعِبَادِهِۦ لَبَغَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن يُنَزِّلُ بِقَدَرٖ مَّا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرُۢ بَصِيرٞ ٢٧
اگر الله روزىِ [برخى از] بندگانش را گشایش مى‌داد، در زمین ستم و سركشى مى‌كردند ؛ ولى به اندازه‌اى كه بخواهد مقرر مى‌دارد ؛ زیرا او قطعاً به [حال] بندگانش آگاه و بیناست. (۲۷ شوری)
…………………………
تصویر بدیع فراغی گنج تمام نشدنی قناعت را
آچ هم بو‌لسانگ، بارما ایله دیله‌گه دیی: «کوشک‌ده من، باشیم بارمیش فلکه»
چولده قالسانگ هیچ تاپمایان کوله‌گه ا‌ر‌م باغی ایچره سایا بو‌لدو‌م تو‌ت
آش گؤرنگده، اؤزۆنگ آتما تو‌للانیپ گرچه آچ هم بو‌لسانگ، خلقا بلله نیپ
زر دؤکۆبأن، چین قوللارنی قو‌لدانیپ تیز هم اؤ‌لسنگ، نوح یاشینا گلدیم تو‌ت
محتاج‌لیگینگ حقدان اؤزگه بیلمه‌سه اول روزگار بسد یر، آچدان اولمه سه
هندی کیمین اگین-اؤرتینگ بۏلماسا پادشالیق پوشش چیگنه سالدیم تو‌ت
سووا، یله حکمی گچن سلیمان باق، اولاردان نه نام قالدی، نه نشان
تشنه قالیپ، جایینگ بو‌لسا چولستان دریا ایچره من اسکندر بو‌لدو‌م تو‌ت
یو‌لداش بو‌لسانگ دیله دوشمز مو‌ر بیله فرش تاپمایین، بیله یاتسانگ مار بیله
ییگریم آلتی کر‌ت، یوز مۆنگ ار بیله قارون خزینه‌سین قو‌لا آلدیم تو‌ت
مخدومقلی چکسنگ جفا، جبر، بیل ــ خداغا خوش گلر، شکر- صبر بیل
قیلچا جانا قیزیل تنی قبر بیل قیزیل تیلینگ سوزلار اکن، اولدوم تو‌ت
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.